ผ้าซิ่น แฟชั่นสมัยโบราณกับเอกลักษณ์ความงาม ที่สาวยุคไหนก็ใส่สวย

          “ซิ่น” คือผ้าที่เย็บเป็นถุงสำหรับผู้หญิงนุ่ง มีลักษณะแตกต่างกันไปตามท้องถิ่น ทั้งขนาด การนุ่ง และลวดลายบนผืนผ้า โดยพบว่ามีการสวมใส่ในประเทศลาวและประเทศไทย โดยเฉพาะทางภาคเหนือและภาคอีสานของไทย

          ในสมัยโบราณ การทอผ้าเป็นงานในบ้าน ผู้หญิงจะได้รับการฝึกฝนให้ทอผ้าจนชำนาญ การนุ่งผ้าซิ่นทอเองของผู้หญิงจึงเหมือนเป็นการแสดงฝีมือของตัวเอง ผ้าซิ่นที่ทอได้ประณีตงดงาม มีฝีมือดี จะเป็นที่กล่าวขวัญและชื่นชมอย่างกว้างขวาง และยังเป็นการบ่งบอกฐานะทางสังคม ผ้าซิ่นของสตรีชั้นสูงมักจะทอด้วยวัสดุชั้นดี ลวดลายสลับซับซ้อน ในขณะที่ผ้าซิ่นของสาวชาวบ้านก็จะเป็นผ้าซิ่นธรรมดา ไม่มีลวดลายมากนัก

ผ้าซิ่นส่วนมาก มีโครงสร้างคล้ายกัน ประกอบด้วย 3 ส่วนหลัก ได้แก่

          - หัวซิ่น เป็นส่วนบนสุดของซิ่น ไม่นิยมทอลวดลาย บางแห่งใช้ผ้าขาวเย็บเป็นหัวซิ่น และเหน็บพกไว้ ถ้ามองจากภายนอกก็จะไม่เห็นส่วนนี้ค่ะ

          - ตัวซิ่น เป็นส่วนหลักของซิ่น อาจมีการทอลวดลายบ้างเล็กน้อยในลักษณะของลวดลายที่กลมกลืน มักเป็นสีเดียวตลอดทั้งผืน

          - ตีนซิ่น เป็นส่วนปลายสุดของซิ่น ในบางท้องถิ่นนิยมทอลวดลายเป็นพิเศษสำหรับตีนซิ่นโดยเฉพาะ

          “ตีนจก” มีต้นกำเนิดจากชาวไทยวน ชนกลุ่มใหญ่ที่ตั้งถิ่นฐานอยู่บริเวณจังหวัดเชียงใหม่ ลำพูน ลำปาง ลักษณะเป็นผ้าทอมือของชาวบ้านที่ทอขึ้นแล้วนำไปต่อเชิงผ้าถุง หรือที่ชาวภาคเหนือเรียกว่า “ซิ่น” ทำให้กลายเป็นผ้าซิ่นตีนจกที่มีเอกลักษณ์สวยงาม โดยคำว่า “ตีน” มาจาก ตีนซิ่น หมายถึง ส่วนปลายของผ้าถุง ส่วนคำว่า “จก” เป็นคำพื้นเมืองภาคเหนือ หมายถึง การล้วง เพราะการทอผ้าชนิดนี้จะต้องใช้ขนเม่นหรือไม้แหลม จกหรือล้วงเส้นด้ายสีต่าง ๆ ขึ้นบนและลงล่าง ให้เป็นลวดลายตามต้องการนั่นเองค่ะ ผ้าซิ่นตีนจกในภาคเหนือของประเทศไทยที่โด่งดังขึ้นชื่อที่สุด ได้แก่ ผ้าซิ่นตีนจกจากอำเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ และผ้าซิ่นตีนจกจากอำเภอลอง จังหวัดแพร่
 

          ส่วนผ้าซิ่นตีนจก ที่กาสะลองใส่ฟ้อนในวันงานปีใหม่เมือง เป็นผ้าซิ่นตีนจกไหมเงินไหมคำ ลายหงส์ดำ ซึ่งเป็นลวดลายพื้นถิ่นเวียงเชียงใหม่ ทอขึ้นตามต้นแบบผ้าโบราณอายุ 100-150 ปี ด้วยเส้นไหมเนื้อดี ทอจกด้วยเส้นไหมเงินไหมคำ ซึ่งทำยากมาก  นับเป็นงานหัตถศิลป์ที่ต้องใช้ระยะเวลาทอถึง 2-3 เดือนกว่าจะได้ออกมาหนึ่งผืนค่ะ

          ผ้าซิ่นไทลื้อ มีแหล่งกำเนิดจากชาวไทลื้อที่ตั้งถิ่นฐานอยู่ในบริเวณจังหวัดเชียงราย พะเยา และน่าน ผ้าซิ่นชนิดนี้ทอด้วยเทคนิคเกาะ มีลายประกอบทอด้วยเทคนิคขิด ทอด้วยผ้าฝ้ายเนื้อละเอียด สีที่นิยมคือ สีดำ แดง ขาว  ทอให้เกิดเป็นลายตารางสี่เหลี่ยมขนาดใหญ่ สลับกับลวดลายสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูนขนาดเล็ก สีสันสดใส เป็นการทอที่ยากลายใหญ่ซับซ้อน ราคาแพง

          รู้จักกับผ้าซิ่นแบบต่าง ๆ กันแล้ว โดยเฉพาะผ้าซิ่นล้านนา ผ้าซิ่นภาคเหนือที่ทั้งสวยงามและเป็นเอกลักษณ์ ซึ่งสาว ๆ สามารถเลือกนำมาแมตช์กับเสื้อผ้าฝ้ายแบบกาสะลองหรือเสื้อลูกไม้แบบซ้องปีบก็ได้นะคะ ถ้ายังเลือกไม่ถูก เราไปดูไอเดียจากภาพแฟชั่นผ้าซิ่นของกาสะลองและซ้องปีบกันต่อเลยค่ะ
 

ข้อมูลจาก : museumthailand.com, thaiunique.wordpress.com, เฟซบุ๊ก ผ้าและสิ่งถักทอไท