ดอกไม้ และผลไม้มงคลในงานสมรส

ดอกไม้ และผลไม้มงคลในงานสมรส (BRIDE) 

Thai Tradition STORY : Tan

          ฤกษ์ยาม หรือของที่เป็นสิริมงคลอยู่คู่กับพิธีหรือประเพณีต่าง ๆ ของไทยมาอย่างช้านาน ซึ่งความเชื่อส่วนใหญ่ที่เกี่ยวกับความเป็นมงคลก็มาจากชื่อของวัตถุชิ้นนั้นๆ เช่น ดอกรักสื่อถึงความรัก จึงมักจะใช้ในพิธีมงคลสมรส ดอกเข็ม สื่อถึงปัญญาอันแหลมคม จึงมักใช้กันในพิธีไหว้ครู หรือจะเป็นความเชื่ออื่นๆ เช่น นิยมปลูกขนุนไว้ในบ้านเพื่อให้ได้รับการเกื้อหนุนจุนเจือ เป็นต้น นอกจากนี้ความมีสิริมงคลยังรวมไปถึงลักษณะของวัตถุชิ้นนั้นๆ ด้วย เช่น อาหารที่เป็นเส้นที่นิยมทานกับในวันเกิด เพราะเส้นที่ต่อกันยาวหมายถึงอายุที่ยืนยาว หรือผลไม้รสหวานอย่างลำไยอันสื่อถึงความรักที่หวานชื่น จึงนิยมใช้กันในพิธีมงคลสมรส เป็นต้น

          ด้วยความเชื่อต่าง ๆ เหล่านี้ทำให้พิธีกรรมต่าง ๆ ของไทย โดยเฉพาะพิธีอันเป็นมงคล มีการนำสิ่งของที่มีความหมายดี ๆ หรือสิ่งของที่มีชื่ออันเป็นสิริมงคลมาใช้อย่างแพร่หลาย ซึ่งพิธีมงคลสมรสเป็นพิธีหนึ่งที่มีการใช้ของมงคลต่าง ๆ มากมายภายในงาน โดยเฉพาะความน่าสนใจของดอกไม้และผลไม้ต่าง ๆ ที่แฝงความหมายไว้อย่างน่าสนใจทีเดียว

          ดอกไม้มงคล

          ดอกไม้นอกจากนิยมนำมาใช้ประดับในงานแต่ง เพื่อให้เกิดความสวยงามแล้ว ยังสื่อถึงความหมายดี ๆ อันเป็นมงคลด้วย ดอกไม้มงคลที่นิยมใช้ในงานมงคลสมรสมีมากมายหลายชนิด ซึ่งแต่ละชนิดต่าง ก็ให้ความหมายอันเป็นมงคลมากมาย เช่น

           1. ดอกรัก หมายถึง ความรักของคู่บ่าว-สาว เป็นดอกไม้ที่นิยมนำมาใช้ในพิธีมงคลสมรสแทบทุกครั้ง เพราะเป็นดอกไม้ที่สื่อความหมายได้อย่างตรงตัวที่สุด

           2. ดอกบานไม่รู้โรย เป็นดอกไม้ที่สื่อถึงความรักของคู่บ่าว-สาวเช่นเดียวกัน สื่อความหมายถึงความรักของคู่บ่าว-สาวที่จะรักกันไม่รู้โรยและรักกันมั่นคงตลอดไปนั่นเอง

           3. ดอกมะลิ ถือเป็นดอกไม้ชั้นสูงที่นิยมใช้กันมากสื่อความหมายถึงความบริสุทธิ์ เป็นสิริมงคลทางด้านทำให้คนในบ้านมีความบริสุทธิ์ มีความรักและความคิดถึงแก่บุคคลทั่วไป

           4. ดอกกุหลาบ เป็นดอกไม้อีกชนิดหนึ่งที่ทั่วโลกใช้เป็นสัญลักษณ์แทนความรัก ปัจจุบันงานพิธีมงคลสมรสของไทยจึงมีการนำดอกกุหลาบ (โดยเฉพาะสีแดง) มาใช้อย่างแพร่หลาย

           5. ดอกดาวเรือง มีความหมายว่าการเจริญรุ่งเรือง สื่อความหมายว่าให้ครอบครัวใหม่ที่เกิดขึ้นนี้ มีความเจริญรุ่งเรือง

           6. ดอกพุด มีความหมายเช่นเดียวกับดอกดาวเรือง คือความเจริญรุ่งเรือง และเสริมความหมายถึงความมั่นคงแข็งแรง สื่อความหมายว่านอกจากครอบครัวใหม่ที่เกิดขึ้นจะเจริญรุ่งเรืองแล้วยังมั่นคง และแข็งแรง ไม่หวาดหวั่นแม้ปัญหาใด ๆ

          นอกจากนี้ ยังมีใบไม้ต่าง ๆ ที่นำมาใช้ในพิธีมงคลสมรสเพื่อให้เกิดความเป็นสิริมงคลแก่คู่บ่าว-สาวด้วย อาทิ ใบรัก ที่สื่อความหมายถึงความรักเช่นเดียวกับ ดอกรัก ใบเงิน ใบทอง ใบแก้ว สื่อความหมายถึงความร่ำรวยและความเจริญรุ่งเรือง ใบมะยม ที่สื่อความหมายว่าให้ครอบครัวใหม่ที่เกิดขึ้นเป็นที่นิยมชมชอบของคนรอบข้าง เป็นต้น

          นอกจากดอกไม้มงคลที่นอกจากจะส่งกลิ่นหอมสวยงาม และยังให้ความหมายดี ๆ แล้ว ผลไม้ก็เป็นของมงคลอีกประเภทหนึ่งที่นิยมนำมาใช้ประดับเพื่อความเป็นมงคลในงาน อีกทั้งยังรับประทานได้ด้วย ซึ่งโดยหลัก ๆ แล้วผลไม้มงคลที่นิยมใช้กันมีอยู่ 5 ชนิด คือ

          1. ลำไย (Longan) ผลไม้มงคลที่คนจีนบางกลุ่มนำไปใช้ร่วมกับพิธีการสู่ขอหญิงสาว เพราะเชื่อว่าเป็นสัญลักษณ์ของความหวานชื่น สำหรับหนุ่มสาวในงานพิธีมงคลนั้นๆ ในภาษาจีน "ลำไย" แปลว่า ดวงตา มังกร ซึ่งมังกรเป็นสัญลักษณ์ของฮ่องเต้ ดังนั้น จึงหมายถึงความเป็นผู้มีอำนาจ เป็นผู้นำปวงชน และเป็นผู้ที่ได้รับความเคารพนับถือ ฉะนั้นลำไยคือผลไม้มงคลที่เชื่อว่าเป็นตัวแทนแห่งความรัก ความเป็นผู้นำ และอำนาจวาสนา

          2. ลิ้นจี่ (Lychee) เป็นผลไม้ชั้นสูงของคนจีนมาเป็นเวลานาน เล่ากันว่า สมัยหนึ่งฮ่องเต้ต้องให้ทหาร ผู้ที่ดูแลพระองค์จัดหาลิ้นจี่ที่สวยงาม ผิวสวยสีแดงสด เพื่อนำไปถวายพระมารดา และพระมเหสีของพระองค์เป็นประจำ ลิ้นจี่จึงเกิดการแพร่หลายในขุนนางชั้นสูงต่อกันไปเรื่อย ๆ จนเป็นที่นิยมโดยทั่วกัน เพราะผลที่มีสีแดงของลิ้นจี่นี่เองจึงทำให้เป็นที่นิยมนำไปใช้ในงานมงคลต่าง ๆ ตามความเชื่อที่ว่า "สีแดงเป็นสีแห่งความเป็นสิริมงคล"

          3. สับปะรด (Pineapple) เป็นผลไม้มงคลที่คนนิยมนำไปไหว้ในพิธีการต่าง ๆ เชื่อกันว่าจะทำให้เกิดความรอบคอบ รอบรู้ในสิ่งต่าง ๆ ดูแลกิจการงานได้ทั่วถึง สายตากว้างไกลประดุจดั่งสับปะรดที่มีดวงตารอบตัว

          4. กล้วย (Banana) ผลไม้มงคลที่เกิดขึ้นจากลักษณะของกล้วยที่มีจำนวนมากใน 1 หวี มีความเชื่อว่าการกินกล้วยจะทำให้มีเด็กที่เกิดมาเป็นคู่ หรือเป็นแฝด อีกทั้งยังเชื่อว่ากล้วยเป็นตัวแทนของการขยายธุรกิจของครอบครัวอีกด้วย สำหรับคนไทยจะเห็นได้ว่าต้นกล้วยจะถูกใช้ในขบวนขันหมาก โดยต้องขุดให้ติด รากหรือมีตา เลือกหน่อที่สมบูรณ์ และขุดมาเป็นคู่ นำมาประดับตกแต่งด้วยกระดาษสีให้ดูสวยงาม และคู่บ่าวสาวจะต้องทำการปลูกร่วมกัน คล้ายเป็นการเสี่ยงทายอย่างหนึ่ง หากต้นกล้วยเจริญเติบโตออกดอกผลสมบูรณ์ จะทำให้ความรักของหนุ่มสาวคู่นี้เป็นไปอย่างราบรื่น มีลูกหลานเต็มบ้าน ฐานะความเป็นอยู่ก็จะสมบูรณ์พูนสุข

          5. ทุเรียน (Durian) เป็นผลไม้ที่มีความอุดมสมบูรณ์ในตัวเองมาก มีเนื้อในที่สวยงามสีเหลืองดั่งทองคำ ด้วยความฉลาดหลักแหลมของธรรมชาติ จึงได้สร้างเกราะคุ้มกันเนื้อในสีทอง โดยการสร้างหนามแหลมคม รอบตัวเพื่อป้องกันสัตว์ร้ายต่างๆ มารบกวน ดังนั้นทุเรียน จึงเป็นผลไม้มงคลที่เชื่อว่าเป็นตัวแทนของความฉลาดหลักแหลม เข้มแข็ง สามารถป้องกันตนเองได้

          นอกจากผลไม้ 5 ชนิด ที่กล่าวมายังมีผลไม้ความหมายดี ๆ อีกมากที่นิยมนำมาใช้ในงานมงคลสมรส เช่น ส้ม สื่อความหมายถึงความสุขสวัสดี มหามงคล ส้มโอ สื่อความหมายถึงความเพิ่มพูน มีเพิ่มมากขึ้น หรืออ้อย ที่ความหวานของมัน สื่อถึงความรักของคู่บ่าวสาว เป็นต้น

          อย่างไรก็ดี แม้งานมงคลสมรสจะประกอบไปด้วยของมงคลมากมายเพียงใด หากคู่บ่าว-สาวไม่ดำรงชีวิตตั้งมั่นอยู่ในความรัก ความซื่อสัตย์แล้ว ของมงคลเหล่านั้นก็มีอาจช่วยให้ชีวิตคู่ของบ่าว-สาวมงคลได้